Beste Boris, John en Terry*, wat dóe je?

De politie is een onderzoek gestart naar de feestjes in de ambtswoning van de Britse premier Boris Johnson. Van het optreden van John de Mol in het programma BOOS wordt gehakt gemaakt. En zo lezen we bijna dagelijks over leiders die op de korrel worden genomen door media en samenleving. Wat ze zeggen of doen strookt niet bij wat van hen wordt verwacht. En wat volgt is ophef. Terecht natuurlijk. Mensen tegen wie wordt opgekeken, hebben een voorbeeldfunctie. Wat je als leider zegt of doet, wordt onder een vergrootglas gelegd.

Goed voorbeeld doet volgen, maar dat geldt ook voor slecht voorbeeld. En slecht voorbeeld kan enorm schadelijk zijn. Voor organisatie en persoon.

Intenties zijn goed, maar gedrag is wat telt

Een goede leider geeft richting, zorgt voor verbinding en versterkt het vertrouwen. En voorbeeldgedrag is daarbij essentieel. Intenties zijn prachtig, maar gedrag is wat echt telt.

Ik herinner me nog een moment bij een vroegere werkgever. Op het moment dat de ene manager op de zeepkist stond, vertelde dat het wat minder ging met het bedrijf en benadrukte dat we dus allemaal op de kleintjes moesten letten, kwam de andere met zijn nieuwe Porsche voorrijden.

Best grappig maar ook zo ontzettend verkeerd …

Gelukkig zijn de meeste leiders die ik ken zich wel best bewust van hun voorbeeldfunctie. Zij weten dat ze met hun eigen gedrag kunnen laten zien wat belangrijk is. Het oprapen van dat propje papier. De klant als een koningin behandelen. Respectvol omgaan met alle medewerkers. Het niet tolereren van uitspattingen op de werkvloer. Naleven van voor iedereen geldende regels.

Wat een leider zegt of doet, doet er toe.

En daarom wordt in veranderprocessen ook continu de rol van de leider benadrukt. In Harvard Business Review las ik hiervoor het volgende:

As a CEO, you should realize that your greatest contribution is the behavior you cause or allow to thrive in the organization’s upper ranks. It’s hard work to answer the all-important question “What do we expect leaders to do here?” But at your level, it is precisely the behavior everyone needs to see.

“How should your leaders behave?“, Ken Sharer (Harvard Business Review, oktober 2013)

Die voorbeeldfunctie komt ook mooi tot uiting in het onderstaande model waarin de rol van de leider genoemd wordt als een van de pilaren van een succesvolle verandering.

Tja. We weten eigenlijk allemaal dat de leider een voorbeeldrol heeft. En toch zien we in de praktijk hoe vaak het misgaat. Dat kan toch beter? De vraag is hoe.

Is hier geen rol weggelegd voor de communicatiedirecteur?

Dat de leider een voorbeeldfunctie heeft, komt ongetwijfeld ook vaak genoeg aan bod in de gesprekken die zij heeft met coaches en adviseurs. Maar wie begeleidt de leider op de werkvloer? Wie maakt hem of haar in de dagelijkse praktijk bewust van die voorbeeldfunctie? Wie benadrukt wat er van de leider wordt verwacht? Wie durft de leider te briefen bij belangrijke optredens? Wie fluistert de leider in wat wel en niet door de beugel kan?

Ik zie daar een belangrijke rol weggelegd voor de moderne communicatiedirecteur. Is de communicatiedirecteur niet bij uitstek geschikt om het gesprek over de voorbeeldrol aan te gaan? Om te spiegelen? Om te waarschuwen? Om inzicht te geven in wat binnen- en buitenwereld van de leider verwacht?

Natuurlijk, het is makkelijker gezegd dan gedaan. Er is nog een wereld te winnen. Zo zou die voorbeeldfunctie best nog meer op het netvlies mogen staan van menig communicatiedirecteur en nog vaker mogen terugkomen in communicatieplannen.

En de leider op haart beurt mag de communicatiedirecteur ongetwijfeld nog vaker de ruimte en tijd geven om haar gevraagd en ongevraagd te adviseren over voorbeeldgedrag.

Toch?

Ik ben benieuwd hoe jij hiernaar kijkt. Zou het inderdaad een speerpunt moeten zijn van de communicatiedirecteur? En als het geen speerpunt van de communicatiedirecteur moet zijn. Van wie dan wel? En waarom?

* Als je je afvraagt of ik refereer naar een specifieke Terry, dan is het antwoord ja. Terry Smith, de baas van Fundsmith. Die grootaandeelhouder van Unilever die vindt dat het wel een beetje minder duurzaam mag bij Unilever … Over voorbeeldfunctie gesproken. Hij wordt ook wel ‘Dirty Terry‘ genoemd door Mathijs Bouman in het FD.